Экологиялық факторлар

Нұрлан Мөлдір Нұрланқызы

Ақтөбе

Калыбайская ОШ

Жаратылыстану

Сынып:

5-сынып

Бөлім:

Экология және тұрақты даму

Тақырып:

08.11.2019

457

14

PDF жүктеу WORD жүктеу

Экологиялық факторлар

5.6.1.4. Экожүйелер қызметіне экологиялық факторлардың әсерін түсіндіру• Экологиялық факторларды жіктеу • Экожүйеге экологиялық факторлардың әсерін анықтау • Биотикалық, абиотикалық, антропогенді факторларға мысал келтіру.

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері	Жоспарланған іс-әрекет	Ресурстар
Сабақтың басы (Сабақтың ортасы)	<p>Ұйымдастыру кезеңі </p><p> Білу.Түсіну. Топқа бөлу.(барлық сынып)</p><p> <img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc55a6874c45.png" style="width: 47px;"> <img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc55a7d617b1.png" style="width: 51px;"><img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc55a95459ce.png" style="width: 43px;"></p><p> Суреттер арқылы оқушылар жауабын қорытындылап, сабақ тақырыбы мен мақсатын ашады. Бейнебаян арқылы тақырыпты ашу. Талдау, Қолдану Мәтінмен жұмыс.</p><p> 1 топ Аскарида, дельфин, шағала, түйеқұс, акула, қайың, қыран, қарға, сазан, ағаш тамыры, ламинария, көртышқан, медуза, жауын құрты, көбелек, бұғы, бактериялар, қасқыр, бит, гидра, ит кенесі, бүрге. Сұрақ : Бұл ағзалардың мекен ету ортасына бейімделу түрлерін анықтаңыз? </p><p> 2 топ Макетте берілген жан-жануарлардан қоректік тізбек жасау. </p><p> 3 топ орман өрті, қоян аулау, қардың жаууы, атмосфераның ластануы, аюдың таңқурайды жеуі, аптап ыстық, кәріз суының өзенге ағуы, өсімдіктердің тозаңдануы, жаңбыр Сұрақ: Берілген фотоларды факторларға топтастырыңыз. </p><p> Кері байланыс: оқушы – оқушы, мұғалім - оқушы Оқушыларға табиғаттың «тірі» факторларының сызбасын құруды ұсыну. Ол үшін әр оқушы А4 форматында өзі таңдаған экологиялық фактор мысалының суретін салады. «Тірі сызбада» болуы мүмкін мысалдар: жел, жаңбыр, қар, өрт, ормандарды кесу, жыртқыштардың құрбандарды жеуі. Оқушыларды мысалды таңдауда қиындық туындаса мұғалім көмек көрсетеді. </p><p> Оқушылар үш бағыт бойынша суреттерден «тірі сызбасын» құрайды: тірі, өлі, антропогенді факторлар. Кері байланыс: оқушы - оқушы.  Жинақтау. «Шыбын аулау» әдісі. Кері байланыс: оқушы - оқушы.  </p><p>Рефлексия:« 3 Қ» әдісі Сізге не қатты ұнады? Сізге не қызықты болды? Сізге не қиын болды?  </p>	https://youtu.be/-0Sbj8LsQ-o

Сабақ кезеңдері

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

(Сабақтың ортасы)

Ұйымдастыру кезеңі Білу.Түсіну. Топқа бөлу.(барлық сынып) <img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc55a6874c45.png" style="width: 47px;"> <img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc55a7d617b1.png" style="width: 51px;"><img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc55a95459ce.png" style="width: 43px;"> Суреттер арқылы оқушылар жауабын қорытындылап, сабақ тақырыбы мен мақсатын ашады. Бейнебаян арқылы тақырыпты ашу. Талдау, Қолдану Мәтінмен жұмыс. 1 топ Аскарида, дельфин, шағала, түйеқұс, акула, қайың, қыран, қарға, сазан, ағаш тамыры, ламинария, көртышқан, медуза, жауын құрты, көбелек, бұғы, бактериялар, қасқыр, бит, гидра, ит кенесі, бүрге. Сұрақ : Бұл ағзалардың мекен ету ортасына бейімделу түрлерін анықтаңыз? 2 топ Макетте берілген жан-жануарлардан қоректік тізбек жасау. 3 топ орман өрті, қоян аулау, қардың жаууы, атмосфераның ластануы, аюдың таңқурайды жеуі, аптап ыстық, кәріз суының өзенге ағуы, өсімдіктердің тозаңдануы, жаңбыр Сұрақ: Берілген фотоларды факторларға топтастырыңыз. Кері байланыс: оқушы – оқушы, мұғалім - оқушы Оқушыларға табиғаттың «тірі» факторларының сызбасын құруды ұсыну. Ол үшін әр оқушы А4 форматында өзі таңдаған экологиялық фактор мысалының суретін салады. «Тірі сызбада» болуы мүмкін мысалдар: жел, жаңбыр, қар, өрт, ормандарды кесу, жыртқыштардың құрбандарды жеуі. Оқушыларды мысалды таңдауда қиындық туындаса мұғалім көмек көрсетеді. Оқушылар үш бағыт бойынша суреттерден «тірі сызбасын» құрайды: тірі, өлі, антропогенді факторлар. Кері байланыс: оқушы - оқушы.  Жинақтау. «Шыбын аулау» әдісі. Кері байланыс: оқушы - оқушы.  Рефлексия:« 3 Қ» әдісі Сізге не қатты ұнады? Сізге не қызықты болды? Сізге не қиын болды?

https://youtu.be/-0Sbj8LsQ-o

Қосымша ақпарат

<img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc559d94dff9.png" style="width: 314px;">   <img src="/uploads/lesson_plans/5dc555c75f4c0/images/5dc55a01c5c7a.png" style="width: 313px;">Қоректік тізбек — бұл өзара байланысты организмдер қатары, онда алдыңғы организмдер кейінгі организмдердің қорегі ретінде пайдаланылады. Өсімдіктер бірінші қоректік деңгейді құрайды. Екінші топ организмдері тұтынушылар (жануарлар) деп аталады. Оларға екінші қоректік деңгейдегі шөпқоректілер жатады. Шөпқоректі жануарлармен қоректенетін етқоректі жануарлар -жыртқыштар үшінші деңгейді құрайды. Экологиялық факторлар 3 ке бөлінеді. абиотикалық, биотикалық және антропогендік. Абиотикалық факторларға , жансыз табиғат элементтері: жарық, температура, ылғалдылық, жауын-шашын, жел, атмосфералық қысым, радиациялық фон, су, топырақ және т. б. Биотикалық факторлар болып табылады тірі организмдер : бактериялар, саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар, өзара іс-қимыл әрекеттері, мысалы аюдың балықпен қоректенуі, бүркіттің өз жемтігін алуы. Антропогендік фактор – адам әсерінен туындайтын қоршаған ортаға тиетін әсер.Мысалы, орманның өртенуі, жанартаудың атқылауы, атмосфераның ластануы т.б.

Экологиялық факторлар