Табиғи және жасанды заттар
Жаратылыстану
Сынып:
5-сынып
Бөлім:
Заттар және материалдар
Тақырып:
Табиғи және жасанды заттар
27.12.2019
450
3
| Сабақ мақсаттары | <ul><li>• табиғи, жасанды/синтетикалық заттарға мысал келтіру;</li><li> • табиғатта және жасанды жолмен алынатын кейбір заттардың түзілу жолдарына мысал келтіре алу; Көптеген оқушылар білу керек: </li><li> • Химиялық айналымдар мен физикалық құбылыстар нәтижесінде алынатын заттарға мысал келтіре алу; Кейбір оқушылар білу керек:</li><li> Табиғи және жасанды заттардың қасиеттерін салыстырып, артықшылықтары мен кемшіліктерін түсіндіру. </li></ul> |
Сабақ барысы
| Сабақ кезеңдері | Жоспарланған іс-әрекет | Ресурстар |
|---|---|---|
|
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары |
<ul><li> табиғатта және жасанды жолмен алынатын кейбір заттардың түзілу жолдарына мысал келтіре алу</li></ul><p>Қима қағаздары арқылы топқа бөлу Оқушыларды топқа бөлу арқылы алдағы сабақтың не туралы болатынын пайымдату, назарларын жаңа сабаққа қарай бағыттау. </p><p> 1-топ: Денелер</p><p> 2-топ: Заттар </p><p> 3-топ: Табиғат құбылыстары </p><p> 4-топ: Қоршаған орта Оқушылардың аты-жөндері қима қағазда жазылып тұрады және есімдерінің артында «Заттар», «Денелер», «Табиғат құбылыстары», «Қоршаған орта» деген жазулар болады. Оқушылар сол жазулар арқылы топқа бөлінеді. </p><p>Психологиялық ахуал қалыптастыру. «Жүректен жүрекке» әдісі.</p><p> Әр топтың оқушылары жүрекшені ұстап тұрып, бірге тілек айтып, сәттілік тілейді. (Сабаққа сәттілік тілейміз! Жақсы көңіл күйде болайық! Жақсы баға алайық!)</p><p> Сабақтың тақырыбын болжау. Топ атауларына байланысты сабақтың не туралы болатынын болжату.</p><p> Сабақтың тақырыбы және оқу мақсатын айту, бағалау критерийлерімен таныстыру </p><p>Топтық жұмыс. Оқылым. Оқулықтағы мәтінді топтарға бөліп оқыту.</p><p> 1-топ: Бізді қоршаған орта нелерден тұрады? Олардың саны қанша? Табиғи заттар дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.</p><p> 2-топ: Синтетика дегеніміз не? Оларға мысал келтіріп, ойларыңды дәлелдеңдер.</p><p> 3-топ: Пластмассадан жасалған заттар мен ағаштан немесе темірден жасалған заттарды салыстыру, қандай айырмашылық барын анықтау. Суреттерді пайдалана отырып, табиғи және жасанды заттардың артықшылығы мен кемшілігін айтыңдар.</p><p> 4-топ: Берілген ақпаратты пайланып, дәмдеуіштер туралы мәлімет беру. Олардың пайдасы мен зиянын анықтау.</p><p> Дәмдеуіштер - кептірілген және ұнтақ болып үгітілген дәндер, жемістер, тамырлар, қабық немесе өсімдіктектер, тамаққа дәмқоспа ретінде қосылады. Бүгінгі аспаздықта дәмдеуіштердің басты қызметі - дайындалатын тағам өнімдері мен дайын тағамдардың дәмдік және хош иістік қасиеттерін жақсарту.</p><p> Күнделікті тамаққа қосып жүрген қоспалар қызылбұрыш, қарабұрыш, имбирь, корица, т.б. Егер бұрыштарды мөлшермен аз- аздап қосып жесе пайдалы. Өйткені асқа деген тәбетті ашып, ас қорытылуына арналған сөлдер көп бөлінеді. Ал егер көп қосса, яғни ащщы болса, өттің тез толуына ықпал жасап, бүйрекке зиян келтіруі мүмкін. Дәмдеуіштер де табиғи және жасанды деп бөлінеді. Егер химиялық жолмен жасалған жасанды дәмдеуіштерді пайдаланса, ағзаға зияны тиеді. Себебі ол дәмдеуіштерге ұзақ сақталуы үшін оған химиялық қоспалар қосылады. Ондай дәмдеуіштерден адамдарда аллергиялық аурулар пайда болуы мүмкін. </p><p> Дескриптор: </p><p> • табиғи, жасанды/синтетикалық заттарға мысал келтірді;</p><p> • табиғи және жасанды заттардың қасиеттерін салыстырды;</p><p> • табиғи және жасанды заттардың артықшылықтары мен кемшіліктерін түсіндірді</p><p>ҚБ «Күлегештер» Топтар бірін-бірі бағалайды. Жаңа ақпарат беру.</p><p> Физикалық құбылыстар Химиялық құбылыстар </p><p> Біздің айналамызда түрлі физикалық құбылыстар болып жатыр. Мысалы, судың булануы, будың суға айналуы және жаңбырдың жаууы табиғатта судың айналымын құрайды. Химиялық реакция үлкен маңызға ие. Олар металдарды (темір, алюминий, мыс, мырыш, қорғасын, қалайы және т.б.), сондай-ақ пластмассаларды, минералды тыңайтқыштарды, дәрі-дәрмектерді және т.б. алу үшін пайдаланылады. Көп жағдайларда химиялық реакциялар әртүрлі энергия алу көзі болып табылады. Отын жанған кезде жылу бөлінеді, ол тұрмыста да, өнеркәсіпте де пайдаланылады. </p><p> </p><p>Тәжірибе жасау. </p><p>Табиғи және синтетикалық маталардың жану өнімдерін зерттеу</p><p> Нұсқаулық </p><p> 1. Матаның жіңішке жолағын кесіп, оны қысқышпен алып, фарфор ыдыста жағасыз. Түсіне және жалын қарқындылығына көңіл аударыңыз.</p><p> 2. Жалынды фарфор ыдыспен сөндіріп, шыны таяқшаның көмегімен (басып) жану өнімін зерттеңіз. Өнімнің иісіне көңіл аударыңыз. </p><p> Жұптық жұмыс.</p><p> Оқушылар тәжірибеден көрген құбылысты дәптерлеріне жазады. </p><p><br></p><p>Маталар Не байқадыңдар? </p><p> Табиғи маталар Табиғи маталар нашар жанады. Табиғи маталардың жанғандағы өнімі сынғыш, басқанда шашылып кетеді.</p><p> Жібек маталар Жібек өзіне тән иіспен жанады</p><p> Мақта Мақта жанғанда күйген қағаздың немесе мақтаның иісі сезіледі. </p><p> Синтетикалық мата Синтетикалық талшықтар жанғандағы иісі табиғиға қарағанда жағымсыз емес. Синтетикалық талшықтар тез жанады, жанған кезде балқып, ыстық тамшылар ағады. Синтетикалық маталар жанғанда қатты балқыған шар түзіледі. </p><p><br></p><p>ҚБ. «Бас бармақ»</p><p>Тәжірибе жұмысын жұппен талдау барысында жұппен жұмыс жасау ұнау-ұнамауын бас бармақтары арқылы көрсетеді. </p><p><br></p><p>«Кір жаю» әдісі арқылы сұрақтарға жауап беру.</p><p> Түрлі түсті киім суреттері кір жіпке ілінеді. Ол киімдердің артында сұрақтар берілген. Оқушыларға кепкен кірлерді жинап аламыз, ол үшін артындағы сұрақтарға жауап беруіміз керек епкенін түсіндіремін. </p><p><br></p><p>1. Дене деген не?</p><p> 2. Заттар нешеге бөлінеді?</p><p> 3. Қандай заттар жасанды деп аталады? </p><p> 4. Жасанды заттарды ата?</p><p> 5. Табиғи заттарды ата?</p><p> 6. Күн, ай, жұлдыз, бұлт қандай денелер?</p><p> 7. Тас, аң, құс қандай денелерге жатады?</p><p> 8. Табиғи және жасанды денелер заттардан тұра ма?</p><p> 9. Табиғи және жасанды заттардың бір-бірінен қандай айырмашылығы бар? </p><p> 10. Дәмдеуіштердің зияны туралы айтып беріңдер.</p><p> 11. Не себепті дәмде уіштер аллергия туғызуы мүмкін? </p><p><br></p><p>Үйге тапсырма:</p><p> Тақырыпты оқу. </p><p> Үйдегі дәмдеуіштердің құрамын анықтап, тамаққа қандай мақсатта салынатыны туралы зерттеу.</p><p><br></p><p> «Білім сандығы» әдісі.</p><p> Сабақта қандай пайдалы ақпарат алдыңыздар? Стикерге жазып, сандықшаға салу. </p> | <p> </p><p><br></p><p><br></p><p><br></p><p><br></p><p><br></p><p><br></p><p><br></p><p> Табиғи және синтетикалық маталарды үлгілері «Табиғи және синтетикалық маталарды анықтау» зертханалық жұмысына қажетті құрал-жабдықтар: сіріңке, қысқыштар, шыны таяқша, фарфор табақша. <br></p> |
Пікірлер(0)